Η καλλιέργεια της ακτινιδιάς παρουσιάζει μια μεγάλη δυναμική και ένα έντονο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια μεταξύ των Ελλήνων παραγωγών.
Νέες ποικιλίες ακτινιδίων έχουν εμφανιστεί, με τις κιτρινόσαρκες να χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά που τις καθιστούν εμπορικά επιθυμητές. Παρουσιάζονται τα κυριότερα χαρακτηριστικά των καρπών, των φυτών, εμπορικά χαρακτηριστικά, διεθνείς τάσεις.
Η πρώτη συγκομιδή των ποικιλιών της Jingold προγραμματίστηκε για τον Οκτώβριο του 2023.
Το ακτινίδιο εκτός από το κλασικό πράσινο χρώμα που γνωρίζουμε όλοι, μπορεί να είναι και κίτρινο και ενίοτε…κόκκινο!
Τα τελευταία χρόνια με την εκρηκτική ανάπτυξη της καλλιέργειας της ακτινιδιάς στην χώρα μας, έχουν κάνει την εμφάνιση τους και νέες ποικιλίες με κίτρινη σάρκα που φιλοδοξούν να κερδίσουν μερίδιο αγοράς τόσο στους παραγωγούς όσο και στους καταναλωτές. Στο παρών άρθρο θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε τα χαρακτηριστικά αυτών των νέων κιτρινόσαρκων ποικιλιών έτσι ώστε να τις γνωρίσουν όλοι καλύτερα.
Τα καλλιεργούμενα είδη ακτινιδιάς παγκοσμίως
Η ακτινιδιά ανήκει στο γένος Actinidia sp. της οικογένειας Actinidiaceae. Οι ποικιλίες που συνήθως καλλιεργούνται παγκοσμίως ανήκουν στα είδη Actinidia deliciosa, Actinidia chinensis, Actinidia arguta, Actinidia kolomikta, Actinidia polygama και Actinidia eriantha.
Τα δύο βασικά καλλιεργούμενα και με εμπορικό ενδιαφέρον είδη είναι τα A.deliciosa και A.chinensis. Στο είδος deliciosa περιλαμβάνονται οι πράσινες ποικιλίες (Hayward, Boerica κτλ.) ενώ στο είδος chinensis περιλαμβάνονται οι κιτρινόσαρκες ποικιλίες (Jintao, Jinyan κτλ.).
Χαρακτηριστικά καρπών κίτρινων και κόκκινων ποικιλιών
Το βασικό χαρακτηριστικό των καρπών των κίτρινων ποικιλιών είναι το ζωηρό έντονο κίτρινο χρώμα της σάρκας τους έναντι του κλασικού πράσινου των «παραδοσιακών» ποικιλιών. Το κίτρινο χρώμα οφείλεται κυρίως σε διαφορετικές συγκεντρώσεις και αναλογίες καροτονοειδών και χλωροφυλλών σε σχέση με τα πράσινα ακτινίδια.
Οι δε κοκκινόσαρκες ποικιλίες όπως η Oriental Red της Jingold χαρακτηρίζονται από ένα έντονο κόκκινο στεφάνι στο κέντρο του καρπού.
Οι καρποί έχουν ένα καθαρά κυλινδρικό σχήμα και η φλούδα είναι λεία με παντελή απουσία τριχών ενώ το μέγεθος των καρπών είναι μεσαίο έως μεγάλο με μία χρυσο-καφέ απόχρωση.
Στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των καρπών μπορούμε να αναφέρουμε ότι παρουσιάζουν τρυφερή και ζουμερή υφή και η εξωτική γεύση τους είναι κατά γενική ομολογία το μεγάλο τους πλεονέκτημα έναντι των πράσινων καρπών.
Τα κίτρινα ακτινίδια συγκομίζονται με πολύ υψηλότερα σάκχαρα (8+ Brix) έναντι των πράσινων (6,2 Brix) με αποτέλεσμα να έχουν γλυκύτερη γεύση. Επίσης, η χαρακτηριστική όξινη γεύση που έχουν τα πράσινα ακτινίδια, στα κίτρινα είναι πολύ ήπια σχεδόν ανεπαίσθητη. Γενικώς, μιλάμε για εντελώς διαφορετική γεύση μεταξύ των πράσινων και των κίτρινων ακτινιδίων κάτι που εκτιμάται δεόντως από τον καταναλωτή και ειδικά τα παιδιά που κυριολεκτικά…τα λατρεύουν!
Όσον αφορά τις διατροφικές ιδιότητες, τα κίτρινα ακτινίδια περιέχουν κατά 60% περισσότερη βιταμίνη C έναντι των πράσινων και κατατάσσονται στα φρούτα με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C έναντι όλων των άλλων φρούτων (3 φορές περισσότερη από τα πορτοκάλια)! Η περιεκτικότητα σε Κάλιο και σε Ασβέστιο είναι επίσης πολύ υψηλότερη έναντι των πράσινων, 45% και 30% αντιστοίχως.
Τέλος, όσον αφορά την διάρκεια συντήρησης των καρπών, λόγω της ιδιαίτερης σύστασης της φλούδας τους αλλά και τα υψηλά επίπεδα ξηράς ουσίας, οι κιτρινόσαρκοι καρποί διατηρούνται στους ψυκτικούς θαλάμους για μεγάλο χρονικό διάστημα (6-8 μήνες).
Χαρακτηριστικά φυτών κίτρινων και κόκκινων ποικιλιών
Η ζωηρότητα των φυτών χαρακτηρίζεται ως υψηλή (υψηλότερη της πράσινης Hayward) με πολύ πυκνά μεσογονάτια διαστήματα (5-10 cm).
Το υψηλότατο ποσοστό έκπτυξης οφθαλμών που αγγίζει το 80%, είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των κιτρινόκαρπων ποικιλιών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο προσδιορισμός της αναμενόμενης παραγωγής είναι σχετικά εύκολος και επιτυγχάνεται με την επιλογή του επιθυμητού αριθμού των καρποφόρων οφθαλμών.
Ένα επίσης χαρακτηριστικό γνώρισμα των κίτρινων ποικιλιών έναντι των πράσινων, είναι η χαμηλότερη απαίτηση σε χαμηλές θερμοκρασίες που έχουν για να διαφοροποιήσουν οφθαλμούς. Για παράδειγμα, όταν η Hayward που θεωρείται ποικιλία αναφοράς των πράσινων ποικιλιών, χρειάζεται άνω των 800 hr για να διαφοροποιήσει οφθαλμούς, η Jintao που θεωρείται ποικιλία αναφοράς των κίτρινων ποικιλιών χρειάζεται 450-500 hr. Αυτό το γεγονός σημαίνει ότι πρώτον η Jintao μπορεί να παράγει ακόμη και μετά από ήπιους χειμώνες που οι ώρες ψύχους (0 – 7,2 oC) δεν έχουν συμπληρωθεί. Δεύτερον, ότι η Jintao (και η Jinyan με ακόμα λιγότερες απαιτήσεις) είναι οι πλέον κατάλληλες ποικιλίες για καλλιέργεια σε περιοχές της Ελλάδος όπου εμφανίζεται πρόβλημα στην συμπλήρωση των απαιτούμενων χαμηλών θερμοκρασιών και συνεπώς στην παραγωγικότητα των δένδρων.
Η έκπτυξη των οφθαλμών πραγματοποιείται νωρίτερα της Hayward κατά μία βδομάδα περίπου όπως επίσης και η ανθοφορία. Η πρωιμότητα αυτή διατηρείται μέχρι και την συγκομιδή κατά 7-10 ημέρες. Σημειώνεται ότι οι κόκκινες ποικιλίες είναι ακόμα πιο πρώιμες κατά 3-4 εβδομάδες σε σύγκριση με την Hayward.
Αν και θεωρούνται πιο πρώιμες ποικιλίες έναντι των πράσινων, εντούτοις οι κίτρινες ποικιλίες παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα καθώς και στις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού.
Η αντοχή-ανεκτικότητα έναντι των κύριων παθογόνων της ακτινιδιάς (βακτηριακό έλκος, Moria, κτλ.) για ορισμένες κιτρινόσαρκες ποικιλίες όπως η Jintao και η Jinyan είναι αξιοσημείωτη.
Εμπορικά χαρακτηριστικά των κίτρινων & κόκκινων ποικιλιών
Το χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των κιτρινόκαρπων ποικιλιών είναι ότι αφορούν ποικιλίες μεγάλης εμπορικής αξίας, προστατεύονται με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, και καλλιεργούνται κατόπιν παραχώρησης αυτών από τις ιδιοκτήτριες εταιρείες προς τους παραγωγούς.
Η υπεροχή του κίτρινου ακτινιδίου στην αγορά, αποτελεί μεγάλο δέλεαρ για τους Έλληνες παραγωγούς, καθώς η υψηλότερη τιμή διάθεσης εξασφαλίζει μεγαλύτερο εισόδημα.
Οι εταιρείες που κατέχουν τα δικαιώματα για τις κίτρινες ποικιλίες (π.χ. Jingold) συνάπτουν συμβόλαιο συνεργασίας με τους παραγωγούς το οποίο περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη διαχείριση ανάπτυξης της καλλιέργειας, συνεχή επίβλεψη και καθοδήγηση από έμπειρους γεωπόνους, εγγυημένη απορρόφηση του συνόλου της παραγωγής και υψηλή τιμή διάθεσης των προϊόντων λόγω παγκόσμιου δικτύου αγοράς και λόγω διεθνώς αναγνωρίσιμου Brand Name, γεγονός που προσδίδει επιπλέον προστιθέμενη αξία.
Κίτρινα και κόκκινα ακτινίδια στην Ελλάδα
Τα ελληνικά ακτινίδια διατηρούν το πλεονέκτημα της ανταγωνιστικής τους τιμής, ενώ η βελτιστοποίηση της ποιότητάς τους και η ενίσχυση των χαρακτηριστικών τους μέσω καινοτόμων διαδικασιών καλλιέργειας δημιουργούν επιπλέον προστιθέμενη αξία την οποία οι Έλληνες παραγωγοί έχουν σταδιακά ξεκινήσει να εκμεταλλεύονται προωθώντας τα ελληνικά ακτινίδια ως «premium» φρούτα, ισάξια με εκείνα των Ιταλών. Σημειώνουμε ότι πολλές ελληνικές εταιρείες-παραγωγοί ξεκινούν την καλλιέργεια κίτρινων και κόκκινων ακτινιδίων στοχεύοντας στην αύξηση των πωλήσεων στις διεθνείς αγορές οι οποίες ήδη στρέφονται στις κίτρινες ποικιλίες τύπου Jintao/Jinyan.
Στην Νέα Ζηλανδία, ήδη άνω του 50% των καλλιεργειών είναι κίτρινα ακτινίδια με αυξητική τάση κάθε χρονιά ενώ στην γειτονική μας Ιταλία αυξάνονται με γρήγορους ρυθμούς και ήδη το 2023 ένα 25% των καλλιεργούμενων εκτάσεων με ακτινίδια αποτελείται από κίτρινες ποικιλίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκτιμήσεις (2018-2028) για την παγκόσμια αγορά κίτρινου ακτινιδίου προβλέπουν μια αύξηση της τάξης του 300%!!
Όσον αφορά τη παρουσία κίτρινων ποικιλιών στην Ελλάδα, οι πρώτες φυτεύσεις ήδη έχουν πραγματοποιηθεί, το ενδιαφέρον από πλευράς παραγωγών αυξάνεται συνεχώς και μεσοπρόθεσμα αναμένεται να ακολουθήσει τις διεθνείς τάσεις.
Ήδη η εταιρεία Jingold προγραμματίζει την πρώτη συγκομιδή των κίτρινων & κόκκινων ποικιλιών της επί Ελληνικού εδάφους, για το φθινόπωρο του 2023.
Το ενδιαφέρον είναι τέτοιο που τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα, έχουν παρατηρηθεί διάφορα κρούσματα πώλησης φυτών κιτρινόσαρκων ακτινιδίων ως ποικιλίας JINGOLD, τα οποία είναι απομιμήσεις, αμφιβόλου ποιότητας και προέλευσης. Μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις πωλούνται και ακριβότερα από τα γνήσια με την υπόσχεση ότι η JINGOLD θα αγοράσει τους καρπούς! Οι απομιμήσεις δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά, επιδεικνύοντας πολύ υποδεέστερες ιδιότητες και τονίζεται ότι η εταιρεία JINGOLD αγοράζει μόνο τις δικές τις ποικιλίες από τους παραγωγούς που έχουν συμβόλαιο με την εταιρεία.
Σε αντίθεση με τα πράσινα ακτινίδια που λίγο πολύ έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά μεταξύ τους (αποθήκευση, γεύση, κλπ.) στα κιτρινόσαρκα ακτινίδια η κάθε ποικιλία έχει σημαντικές διαφορές σε σύγκριση με τις άλλες. Για παράδειγμα εάν γίνει ανάμιξη ποικιλιών κατά την συγκομιδή ή σε ένα συσκευαστήριο/ψυγείο, η λιγότερο ανθεκτική ποικιλία θα αλλοιώσει όλα τα φρούτα κατά την αποθήκευση ή μεταφορά τους στον πελάτη. Επιπρόσθετα, ο τελικός πελάτης θα παραλάβει προϊόν με μεγάλη ανομοιομορφία στην γεύση, ωριμότητα, αλλοιωμένα/χαλασμένα φρούτα, κλπ.
Οι γνήσιες ποικιλίες JINGOLD είναι οι JINTAO, JINYAN (κιτρινόσαρκες), ORIENTAL RED (κοκκινόσαρκα), και BOERICA (πράσινα). Οι ποικιλίες έχουν προέλθει από έρευνες, διασταυρώσεις και δοκιμές δεκαετιών προσδίδοντας ανώτερα χαρακτηριστικά (υψηλή παραγωγή, προσαρμοστικότητα στο κλίμα & ασθένειες, γλυκιά αρωματική γεύση, πολύμηνη συντήρηση, κλπ.).
Ο μόνος τρόπος προμήθειας των φυτών είναι με την σύναψη συμβολαίου με την «JINGOLD Ελλάδα» (Θεσσαλονίκη). Η φυτεία παρακολουθείται σε όλη την διάρκεια της ζωής της με την τεχνική υποστήριξη των γεωπόνων της JINGOLD. Το προϊόν περνάει από αυστηρό έλεγχο ποιότητας και μόνο αυτά τα φρούτα διοχετεύονται στο παγκόσμιο δίκτυο πελατών της εταιρείας.
Συμπερασματικά, στο άμεσο μέλλον δίνονται σημαντικές ευκαιρίες για τους Έλληνες παραγωγούς κίτρινων και κόκκινων ακτινιδίων, χρειάζεται όμως μεγάλη προσοχή και ενημέρωση για να προχωρήσει κάποιος στην σωστή επένδυση με ένα συνεργάτη που έχει διέξοδο στις αγορές, μπορεί να εγγυηθεί την απορρόφηση του προϊόντος και να προσδώσει την υπεραξία στον παραγωγό και στο ενδιάμεσο συσκευαστήριο.