Ο αγρότης ζει τη ζημιά, αλλά το σύστημα περιμένει χαρτιά. Από τη στιγμή που συμβεί ένα ζημιογόνο γεγονός μέχρι την καταβολή αποζημίωσης, μεσολαβεί μια γραφειοκρατική πορεία με προθεσμίες, δικαιολογητικά και διαδικαστικά εμπόδια. Αυτός ο οδηγός απαντά στα βασικά ερωτήματα, με στόχο να βοηθήσει κάθε παραγωγό να διεκδικήσει όσα δικαιούται, χωρίς να χάσει το χρονοδιάγραμμα ή την υπομονή του.
Η Πρώτη Κίνηση Μετά τη Ζημιά
Η δήλωση ζημιάς δεν μπορεί να γίνει χωρίς να προηγηθεί επίσημη αναγγελία από τον ανταποκριτή του ΕΛΓΑ στον δήμο. Αν δεν εκδοθεί, ακόμη κι αν υπάρχει πραγματική ζημιά, ο ΕΛΓΑ δεν αποδέχεται δήλωση και δεν ξεκινά διαδικασία αποζημίωσης. Για αυτό είναι κρίσιμο ο παραγωγός να απευθυνθεί άμεσα στις τοπικές αρχές και να ζητήσει καταγραφή της αναγγελίας.
Πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με τον ανταποκριτή του ΕΛΓΑ στον δήμο σας. Η δήλωση ζημιάς γίνεται μόνο μετά την επίσημη αναγγελία ζημιάς, που δημοσιεύεται από τον ΕΛΓΑ σε συνεργασία με τον Δήμο. Χωρίς αναγγελία, δεν μπορείτε να υποβάλετε αίτηση.
Αποδείξεις Ζημιάς: Τι Πρέπει να Συγκεντρώσετε
Η τεκμηρίωση της ζημιάς είναι καθοριστικής σημασίας, ειδικά όταν η έκταση δεν είναι άμεσα εμφανής. Ο παραγωγός καλείται να συγκεντρώσει φωτογραφίες του χωραφιού ή της εγκατάστασης, κατά προτίμηση από την επόμενη ημέρα του συμβάντος, με ημερομηνία, ώρα και στίγμα GPS μέσω εφαρμογών κινητού. Συνιστάται επίσης η προσκόμιση υπεύθυνης δήλωσης που περιγράφει το συμβάν και, αν υπάρχει, βεβαίωση από τον Δήμο, την Πυροσβεστική ή άλλη αρμόδια αρχή. Όσο πληρέστερα και τεκμηριωμένα είναι τα στοιχεία, τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα επιβεβαίωσης της ζημιάς από τον εκτιμητή και έγκρισης της αποζημίωσης.
Η Διαδικασία Υποβολής Δήλωσης Ζημιάς
Η δήλωση γίνεται στον ανταποκριτή ΕΛΓΑ, εντός 8 ημερών από την ημερομηνία αναγγελίας. Θα σας ζητηθούν:
Ο αριθμός ΟΣΔΕ του αγροτεμαχίου,
Ο αριθμός παρτίδας και τα στρέμματα,
Τα προσωπικά σας στοιχεία,
Η καλλιέργεια και το είδος της ζημιάς.
Η δήλωση κοστίζει 0,10 € ανά στρέμμα.
Αξίζει να αναφερθεί μια διευκρίνιση για το κόστος, ότι ισχύει με ελάχιστο τα 5 € και μέγιστο τα 100 € – είναι χρήσιμο για όσους δηλώνουν μικρές ή πολύ μεγάλες εκτάσεις. Ακόμα είναι απαραίτητο ο παραγωγός να διαθέτει την ταυτότητα ή το ΑΦΜ του, διότι συνήθως ζητείται από τον ανταποκριτή.
Ποια Αγροτεμάχια Αποζημιώνονται;
Αποζημιώνονται μόνο τα αγροτεμάχια που έχουν δηλωθεί στο ΟΣΔΕ ως παραγωγικά, με σωστή καλλιέργεια και έκταση. Αν δεν έχει ακόμη υποβληθεί η δήλωση ΟΣΔΕ της φετινής χρονιάς, ο ΕΛΓΑ λαμβάνει υπόψη την τελευταία κατατεθειμένη (π.χ. ΟΣΔΕ 2024). Αν στο προηγούμενο ΟΣΔΕ ήταν δηλωμένα ως μη παραγωγικά, δεν θεωρούνται ασφαλισμένα και δεν αποζημιώνονται.
Αρκετοί παραγωγοί δηλώνουν τα χωράφια τους ως μη παραγωγικά για να μειώσουν την εισφορά ΕΛΓΑ, χωρίς να υπολογίζουν τον κίνδυνο. Ωστόσο, σε περίπτωση ζημιάς, αυτά τα αγροτεμάχια μένουν ακάλυπτα. Η εξοικονόμηση στην ασφάλιση μπορεί να κοστίσει πολλαπλάσια σε αποζημιώσεις. Η ρεαλιστική και ειλικρινής δήλωση ΟΣΔΕ είναι κρίσιμη για την ασφάλεια της εκμετάλλευσης.
Άλλο Δήλωση Ζημιάς και άλλο Δήλωση Ακαρπίας: Προσοχή στη Διαφορά!
Η δήλωση ζημιάς στον ΕΛΓΑ αφορά γεγονότα που προκάλεσαν άμεση καταστροφή (π.χ. χαλάζι, άνεμοι, πλημμύρα). Αντίθετα, η δήλωση ακαρπίας γίνεται όταν η παραγωγή είναι ελάχιστη ή μηδενική χωρίς εμφανές εξωτερικό αίτιο, συνήθως λόγω καιρικών ή φυσιολογικών παραγόντων (παγετός, στρες κ.λπ.).
Η διαφορά δεν είναι μόνο ουσιαστική αλλά και τεχνική:
Για δήλωση ζημιάς συνήθως λαμβάνεται υπόψη το τρέχον ΟΣΔΕ (2024).
Για ακαρπία, ο έλεγχος βασίζεται στο ΟΣΔΕ της προηγούμενης χρονιάς (2023), για να διαπιστωθεί η πτώση στην παραγωγή.
Οι Συχνότεροι Λόγοι Απόρριψης Αποζημίωσης
Η αποζημίωση του ΕΛΓΑ, ακόμη κι αν εγκριθεί, δεν καταβάλλεται αυτόματα. Παραμένει «δεσμευμένη» όταν δεν έχει εξοφληθεί η αντίστοιχη εισφορά ασφάλισης φυτικής παραγωγής. Πολλοί παραγωγοί χάνουν το δικαίωμα πληρωμής επειδή αμελούν την καταβολή ή καθυστερούν την εξόφληση, η οποία μπορεί να γίνει και μεταγενέστερα, με χρήση ταυτότητας οφειλής (RF).
Επιπλέον, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η δήλωση ζημιάς απορρίπτεται πλήρως για λόγους τυπικούς, αλλά απολύτως κρίσιμους: λανθασμένη ή «μη παραγωγική» δήλωση στο ΟΣΔΕ, καθυστέρηση στην υποβολή μετά την αναγγελία, ανεπαρκής τεκμηρίωση ζημιάς ή χαμηλό ποσοστό απώλειας (κάτω από το κατώφλι του 20%). Αυτά τα εμπόδια μπορούν να αποφευχθούν με έγκαιρη προετοιμασία και σωστή καθοδήγηση σε κάθε στάδιο της διαδικασίας.
Οδηγός Πληρωμής Εισφοράς ΕΛΓΑ με Ταυτότητα RF
Αν ο παραγωγός δεν έχει πληρώσει την εισφορά του ΕΛΓΑ, μπορεί να την εξοφλήσει με τους εξής τρόπους:
1.Επισκέπτεται το ΚΥΔ ή τον ανταποκριτή ΕΛΓΑ για να πάρει την Ταυτότητα Οφειλής (RF)
2.Πληρώνει μέσω τράπεζας ή ebanking (με χρήση του κωδικού RF)
3.Κρατά το αποδεικτικό και το καταθέτει στον ΕΛΓΑ, αν ζητηθεί
Χωρίς εξόφληση, η αποζημίωση παραμένει δεσμευμένη ακόμα κι αν εγκριθεί.
Η Διαδικασία Εκτίμησης από τον ΕΛΓΑ
Μετά τη δήλωση, ο εκτιμητής του ΕΛΓΑ επισκέπτεται την καλλιέργεια και καταγράφει το ποσοστό απώλειας ανά αγροτεμάχιο. Η εκτίμηση αποτυπώνεται σε έκθεση και αποτελεί τη βάση για την τελική αποζημίωση.
Αν ο παραγωγός διαφωνεί με την εκτίμηση, έχει τη δυνατότητα να ζητήσει «αντιρρησία» – δηλαδή δεύτερη αυτοψία από διαφορετικό εκτιμητή. Η αίτηση γίνεται μέσω του ανταποκριτή ΕΛΓΑ και συνοδεύεται από μικρό παράβολο. Αν και συχνά παραγνωρίζεται, είναι το μοναδικό εργαλείο αμφισβήτησης σε περιπτώσεις λανθασμένης εκτίμησης.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΕΛΓΑ αποζημιώνει μόνο όταν η ζημιά ξεπερνά συγκεκριμένα κατώφλια: 20% για δενδρώδεις καλλιέργειες και 30% για αροτριαίες. Αν το ποσοστό είναι χαμηλότερο, η δήλωση απορρίπτεται ακόμη και με πλήρη φάκελο.
Καταβολή και Έλεγχος της Αποζημίωσης
Η αποζημίωση του ΕΛΓΑ καταβάλλεται συνήθως 5 έως 6 μήνες μετά το συμβάν, εφόσον έχει ολοκληρωθεί η εκτίμηση, έχουν εξεταστεί τυχόν ενστάσεις και έχουν εξοφληθεί οι ασφαλιστικές εισφορές. Ακόμη κι αν εγκριθεί, η αποζημίωση δεν αποδίδεται αν υπάρχει ανεξόφλητη οφειλή. Το ποσό κατατίθεται αυτόματα στον τραπεζικό λογαριασμό (IBAN) που έχει δηλωθεί στο ΟΣΔΕ και δεν απαιτείται νέα ενέργεια από τον παραγωγό.
Για να δείτε αν πληρωθήκατε, επισκεφθείτε την πλατφόρμα του ΕΛΓΑ στη διεύθυνση https://services.elga.gr/sso και συνδεθείτε με τους προσωπικούς σας κωδικούς TaxisNet. Στην ενότητα «Οι αιτήσεις μου» > «Βεβαίωση Καταβολής Αποζημιώσεων», επιλέξτε το έτος και πατήστε «Ανάκτηση». Το αρχείο PDF που κατεβαίνει περιέχει αναλυτικά τα ποσά και τις ημερομηνίες πληρωμής.
Αποζημιώσεις μέσω Κρατικής Αρωγής (πέραν του ΕΛΓΑ)
Σε περιπτώσεις εκτεταμένων φυσικών καταστροφών όπως πλημμύρες ή πυρκαγιές, οι αποζημιώσεις δεν προέρχονται αποκλειστικά από τον ΕΛΓΑ. Ορισμένες φορές ενεργοποιείται ο μηχανισμός κρατικής αρωγής (μέσω της πλατφόρμας arogi.gov.gr) από το Υπουργείο Οικονομικών. Ο παραγωγός μπορεί να χρειάζεται να υποβάλει παράλληλη αίτηση, πέρα από τη δήλωση ζημιάς στον ΕΛΓΑ. Είναι κρίσιμο να ενημερώνεται για σχετικές δημοτικές ανακοινώσεις ή δελτία τύπου, ώστε να μην χάσει τις πρόσθετες ενισχύσεις που προβλέπονται.
Οι Συνέπειες της Μη Δήλωσης Ζημιάς
Αν δεν υποβληθεί δήλωση ζημιάς εντός της προθεσμίας, η αποζημίωση χάνεται οριστικά και δεν μπορεί να διεκδικηθεί αναδρομικά. Επιπλέον, σε μελλοντικούς ελέγχους ΟΣΔΕ, η καλλιέργεια μπορεί να χαρακτηριστεί ως «εκτός παραγωγής», κάτι που ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την ένταξη του αγροτεμαχίου σε ενισχύσεις ή προγράμματα. Η έγκαιρη δήλωση ζημιάς είναι απαραίτητη, όχι μόνο για αποζημίωση αλλά και για την προστασία της παραγωγικής εικόνας του χωραφιού.
Χρήσιμα Εργαλεία για τον Παραγωγό
Για όσους θέλουν να κινηθούν άμεσα και σωστά, παρακάτω παρατίθενται βασικά εργαλεία και σύνδεσμοι που σχετίζονται με τη διαδικασία δήλωσης και αποζημίωσης:
Πλατφόρμα ΕΛΓΑ για Αποζημιώσεις: services.elga.gr/sso
Επικοινωνία με ΕΛΓΑ ανά Υποκατάστημα: elga.gr/epikoinonia
Συχνές Ερωτήσεις
Πού δηλώνω τη ζημιά;
Στον ανταποκριτή του ΕΛΓΑ στον δήμο σας, μετά από επίσημη αναγγελία.
Πόσες ημέρες έχω για να κάνω δήλωση;
Έως 8 ημέρες από την ημερομηνία αναγγελίας της ζημιάς.
Τι χαρτιά χρειάζομαι;
Φωτογραφίες με ημερομηνία, ΟΣΔΕ, στοιχεία αγροτεμαχίου και προσωπικά σας στοιχεία.
Αν δεν είναι παραγωγικό στο ΟΣΔΕ, αποζημιώνομαι;
Όχι, το αγροτεμάχιο πρέπει να έχει δηλωθεί ως παραγωγικό.
Δεν έχω πληρώσει την εισφορά ΕΛΓΑ. Τι γίνεται;
Η αποζημίωση παραμένει δεσμευμένη έως την εξόφληση της εισφοράς.
Πού βλέπω αν πληρώθηκα;
Στο services.elga.gr/sso, με κωδικούς TaxisNet.
Τι σημαίνει αντιρρησίας;
Είναι ένσταση που ζητά νέα εκτίμηση, εφόσον διαφωνείτε με την αρχική.
Υπάρχει ελάχιστο ποσοστό ζημιάς;
Ναι, απαιτείται τουλάχιστον 20-30% απώλεια για να αποζημιωθείτε.
Ποιες ζημιές πάνε στην κρατική αρωγή;
Πυρκαγιές και πλημμύρες μπορεί να αποζημιωθούν και μέσω arogi.gov.gr.
Αν δεν γίνει αναγγελία, τι κάνω;
Δεν μπορείτε να υποβάλετε δήλωση. Πιέστε τον Δήμο να ζητήσει καταγραφή.