Από τα βόδια και τα άλογα μέχρι τα τρακτέρ, τις ποικιλίες καλλιεργειών υψηλής απόδοσης και τα συνθετικά λιπάσματα, η γεωργία ανέκαθεν αναδείκνυε την ανθρώπινη δημιουργικότητα και εφευρετικότητα στην επιδίωξη της παραγωγής τροφίμων και της ασφάλειας. Σήμερα, η γεωργία δεν αφορά πλέον μόνο την παραγωγή τροφίμων.
Η σύγχρονη γεωργία αφορά την αποτελεσματικότητα και τη βιωσιμότητα, ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται στις πολύπλοκες απαιτήσεις ενός ταχέως αναπτυσσόμενου παγκόσμιου πληθυσμού.
Η γεωργία ενσωματώνει ολοένα και περισσότερο προηγμένες τεχνολογίες στις πιο παραδοσιακές μεθόδους της, συμπεριλαμβανομένων της γενετικής μηχανικής, της γεωργίας ακριβείας, της ρομποτικής και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Η παγκόσμια αγορά αγροτικής ρομποτικής αναμένεται να αυξηθεί από 13,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023 σε περίπου 86,5 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2033.
Η επανάσταση των ρομπότ
Πολλά μπορούν να επιτευχθούν με τις μηχανές και τα ρομπότ. Η βελτίωση της γεωργικής ακρίβειας από τη φύτευση έως τη συγκομιδή με συνέπεια και προβλεψιμότητα ελαχιστοποιεί τη σπατάλη. Η λίπανση ακριβείας μειώνει το κόστος και προστατεύει τα οικοσυστήματα, ενώ η σπορά και η συγκομιδή ακριβείας μειώνουν τα εργατικά έξοδα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι μηχανές ολοκληρώνουν επίσης εργασίες ταχύτερα από τους ανθρώπους, δεν κουράζονται και δεν αρρωσταίνουν, αυξάνοντας την παραγωγικότητα και τους χρόνους διεκπεραίωσης. Σε έναν τομέα όπου οι αγρότες αγωνίζονται να συγκομίσουν τις καλλιέργειες λόγω της μείωσης του εργατικού δυναμικού, η ολοκλήρωση της εργασίας χωρίς υπερβολική εξάρτηση από την εργασία είναι ζωτικής σημασίας.
Διάφοροι τύποι ρομπότ δοκιμάζονται επί του παρόντος σε γεωργικά περιβάλλοντα.
Τα ρομπότ αγρού περιλαμβάνουν αυτόνομα τρακτέρ και αυτοκινούμενα μηχανήματα. Τα ρομπότ ζιζανιοκτονίας χρησιμοποιούν προηγμένες τεχνικές απεικόνισης και μηχανική μάθηση για τον εντοπισμό και την απομάκρυνση ζιζανίων. Τα ρομπότ σποράς και φύτευσης σπέρνουν τις καλλιέργειες με ακρίβεια, εξασφαλίζοντας το κατάλληλο βάθος και την κατάλληλη απόσταση. Τα ρομπότ συγκομιδής συλλέγουν φρούτα και λαχανικά και συγκεντρώνουν τις σοδειές σε κλάσμα του χρόνου που χρειάζεται ένας άνθρωπος.
Τα ρομπότ παρακολούθησης και συλλογής δεδομένων περιλαμβάνουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη για εναέρια απεικόνιση, παρακολούθηση των καλλιεργειών και παρακολούθηση των ζώων. Τα επίγεια ρομπότ παρακολούθησης συλλέγουν δεδομένα σχετικά με τις συνθήκες του εδάφους, την υγεία των καλλιεργειών και άλλες κρίσιμες παραμέτρους.
Επένδυση στην καινοτομία
Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Κυκλικής Βιοοικονομίας (ECBF), για κάθε αγρότη κάτω των 35 ετών στην Ευρώπη, αντιστοιχούν εννέα αγρότες άνω των 55 ετών. Σε ολόκληρη την Ευρώπη, περίπου τα δύο τρίτα των αγροτών δεν έχουν διαδόχους για να αναλάβουν τις εκμεταλλεύσεις τους. Η Ισπανία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ελλείψεις σε εργάτες γης κατά τις βασικές περιόδους συγκομιδής.
Για την αντιμετώπιση αυτής και πολλών άλλων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αγρότες της Ευρώπης, το πρόγραμμα χρηματοδότησης της κύριας έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Horizon Europe, επενδύει σε έργα που ενισχύουν την αγροτική ψηφιοποίηση και τις τεχνολογίες στον αγροδιατροφικό τομέα.
Ένα τέτοιο έργο είναι το Robs4Crops, το οποίο ολοκληρώθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2024. Συντονίζεται από το Wageningen University & Research. Συμμετείχε μια κοινοπραξία 16 εταίρων από επτά ευρωπαϊκές χώρες. Ξεκίνησε το 2021, είχε προϋπολογισμό 7,9 εκατ. ευρώ και διήρκεσε τέσσερα χρόνια.
Το έργο διεξήγαγε εκτεταμένες δοκιμές εμπορικών ρομπότ μαζί με γεωργικές εκμεταλλεύσεις και επιχειρήσεις στη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ισπανία και τις Κάτω Χώρες. Στους βασικούς του στόχους περιλαμβάνονταν η αντιμετώπιση της έλλειψης εργατικού δυναμικού στη γεωργία, η βελτίωση της παραγωγικότητας και της βιωσιμότητας και η επίδειξη της ακρίβειας της ρομποτικής στη γεωργία.
Ένα άλλο έργο που χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ ήταν η ρομποτική για μικρογεωργικές εκμεταλλεύσεις (ROMI). Το ROMI ανέπτυξε μια ανοικτή και ελαφριά πλατφόρμα ρομποτικής, προτείνοντας ένα ρομπότ ζιζανιοκτονίας, ένα ταμπλό αγρότη με ένα «cablebot» – μια κάμερα που κινείται αυτόματα κατά μήκος ενός καλωδίου για να καταγράφει εικόνες των καλλιεργειών – και μια τρισδιάστατη απεικόνιση φυτών. Οι συσκευές αυτές βοηθούν τις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις στη μείωση των ζιζανίων και στην παρακολούθηση των καλλιεργειών.
Όπως και το Robs4Crops, στόχος είναι η μείωση της χειρωνακτικής εργασίας, η αύξηση της παραγωγικότητας και η βελτίωση της παρακολούθησης των καλλιεργειών σε μικρές βιολογικές και πολυκαλλιεργητικές εκμεταλλεύσεις.
Άλλες εταιρείες ρομποτικής περιλαμβάνουν τη γαλλική νεοφυή εταιρεία Naio Technologies, η οποία κατασκευάζει ρομπότ ζιζανιοκτονίας για αμπελώνες και ένα αυτόνομο ρομπότ για επαναλαμβανόμενες αγροτικές εργασίες. Η Smart Farm Robotix από τη Βουλγαρία αναπτύσσει ρομποτικά μηχανήματα ζιζανιοκτονίας κατάλληλα για εδάφη που συναντώνται συνήθως στη νότια Ευρώπη.
Ρομποτικά χωράφια για πάντα;
Με τις τεράστιες δυνατότητες και τις σημαντικές επενδύσεις σε αγροτικά ρομπότ, είναι εύκολο να οραματιστεί κανείς ένα μέλλον όπου τα ρομπότ θα είναι οι μοναδικοί κάτοικοι των χωραφιών από τα οποία περνάμε με το αυτοκίνητο, αλλά η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη.
Το συμπέρασμα που συντάχθηκε από την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Κυκλικής Βιοοικονομίας (ECBF) αντιμετωπίζει με τον καλύτερο τρόπο το κατά πόσον τα αγροκτήματα θα επιτύχουν ποτέ πλήρη αυτονομία.
Αναφέρει: «Τα χερσαία αγροκτήματα είναι απίστευτα πολύπλοκες επιχειρήσεις που απαιτούν τεχνογνωσία σε διάφορα επίπεδα όσον αφορά πολυάριθμες διαδικασίες. Ως εκ τούτου, βραχυπρόθεσμα, τουλάχιστον, μάλλον όχι».
Εκτός από το μεγάλο κόστος επένδυσης που συνδέεται με τη ρομποτική τεχνολογία, πολλοί αγρότες εξακολουθούν να διστάζουν να αναπτύξουν ρομπότ στα χωράφια τους. Ένας λόγος είναι ότι οι νεοσύστατες επιχειρήσεις εξαρτώνται από τη συλλογή δεδομένων για την ενημέρωση των αλγορίθμων τους και τη βελτίωση της απόδοσης, γεγονός που εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ιδιοκτησία των δεδομένων.
Κανονισμός για τα δεδομένα
Επιπλέον, ο κανονισμός είναι μια άλλη ανησυχία που αντιμετωπίζουν οι γεωπόνοι που επιθυμούν να αγοράσουν ρομπότ για αγροκτήματα.
Σε ένα έγγραφο του 2023 από μια ομάδα του eLaw Center for Law and Digital Technologies του Πανεπιστημίου του Leiden, οι συγγραφείς υπογράμμισαν ότι ενώ υπάρχει νομοθεσία για τις μεγάλες αυτόνομες μηχανές και οχήματα, δεν υπάρχει αντίστοιχο πλαίσιο για τα μικρά αγροτικά ρομπότ.
Η ΕΕ μόλις πρόσφατα επικαιροποίησε την οδηγία για τα μηχανήματα του 2006, η οποία εγκρίθηκε το 2023. Ο κανονισμός θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2027. Οι κύριες επικαιροποιήσεις αφορούν ειδικούς κανόνες για τις ψηφιακές τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η κυβερνοασφάλεια και η αυτοματοποίηση.
Εκτός από τις πιλοτικές δοκιμές σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, το έργο Robs4Crops διεξήγαγε επίσης συνεντεύξεις με τους ενδιαφερόμενους φορείς για να διερευνήσει τις ηθικές ανησυχίες σχετικά με τη χρήση ρομπότ καλλιέργειας αγρού στη γεωργία. Αναδείχθηκαν τρεις κύριοι τομείς: απώλεια θέσεων εργασίας και προσαρμογή δεξιοτήτων, θέματα ευθύνης και ασφάλειας και έλεγχος δεδομένων.
Οι απαντήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο της απώλειας θέσεων εργασίας διέφεραν ανάλογα με τις περιφερειακές ελλείψεις εργατικού δυναμικού, αλλά σε όλους τους τομείς θα απαιτηθεί από τους εργαζόμενους να αναπτύξουν νέες δεξιότητες για να εργάζονται παράλληλα με τα αυτόνομα ρομπότ.
Η ασφάλεια και η ευθύνη αναδείχθηκαν ως βασικές ανησυχίες και στις τέσσερις τοποθεσίες του έργου, με διαφορετικές ανάγκες για συνεργασία ανθρώπου-ρομπότ έναντι της πλήρους αυτονομίας. Η ιδιοκτησία και ο έλεγχος των δεδομένων χαρακτηρίστηκαν ως πολύπλοκα ζητήματα που απαιτούν περαιτέρω εξέταση και ρυθμιστική προσοχή.