Την άμεση προκήρυξη του προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» ζητά με επιστολή που απέστειλε στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αγροτικών Φωτοβολταϊκών (ΠΣΑΦ). Υπενθυμίζεται ότι οι αιτήσεις για το εν λόγω πρόγραμμα έφτασαν σύμφωνα με το ΥΠΕΝ τις 5.339, συνολικού προϋπολογισμού 54,6 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο, το εν λόγω πρόγραμμα με την εφαρμογή του net metering και virtual net metering για ισχύ σταθμών έως 50 Κw, μπορεί να δώσει μεγάλη ανάσα σε μεγάλο αριθμό αγροτών. Ωστόσο, ένα σοβαρό πρόβλημα που εντοπίζουν οι ενδιαφερόμενοι αγρότες είναι τα ζητήματα που έχουν ανακύψει για τις εν λόγω επενδύσεις με τις εκτάσεις που βρίσκονται σε γη υψηλής παραγωγικότητας.
«Υπάρχουν Περιφερειακές Ενότητες, ανάμεσα σε αυτές και η Λάρισα, στις οποίες δεν δέχονται αιτήματα κάτω του 1 MW σε γη υψηλής παραγωγικότητας, με την αιτιολογία ότι το πλαφόν του 0,8% έχει πιαστεί από έργα μεγαλοεπενδυτών που είναι ενταγμένα στο πλαίσιο των Στρατηγικών Επενδύσεων και είναι ισχύος εκατοντάδων MW.
Όλα τα αγροτικά έργα που προβλέπονται στον σχεδιασμό του προγράμματος που αναμένουμε αφορούν σε παροχές γεωτρήσεων, οι οποίες βρίσκονται σε χωράφια υψηλής παραγωγικότητας. Αντιλαμβανόμαστε όλοι επίσης τον αντίκτυπο στην κοινωνία που θα έχει η απόρριψή τους αφού ουσιαστικά δεν μπορούνε να γίνουν δεκτές οι αιτήσεις των αγροτών σε δική τους γη για 50 Κw, ενώ ταυτόχρονα γίνονται δεκτές αιτήσεις των 500 MW» επισημαίνει στα βασικά του αιτήματα προς το ΥΠΕΝ, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αγροτικών Φωτοβολταϊκών.
Όσον αφορά τα απορριπτόμενα από το 2018 έργα net metering, ενταγμένα στα σχέδια βελτίωσης του ΥΠΑΑΤ (Δράσεις 4.1.1 και 4.1.3.), ο ΠΣΑΦ υπογραμμίζει ότι πολλά από τα έργα που αιτήθηκαν επιδότησης για φωτοβολταϊκό αυτοπαραγωγής και εγκρίθηκαν, δεν υλοποιήθηκαν λόγω αδυναμίας σύνδεσης με το δίκτυο.
«Με αφορμή το επικείμενο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» και την άμεση προτεραιότητα στο δίκτυο φωτοβολταϊκών μέχρι 50 Κw, ζητάμε σε όσους δικαιούχους το επιθυμούν να προχωρήσουν σε τροποποίηση των σχεδίων τους για να εντάξουν και το φωτοβολταϊκό σταθμό μέσα σε αυτό».
Αιτήματα για τα φωτοβολταϊκά πώλησης ενέργειας
Σε ό,τι αφορά τα αιτήματα αγροτών για φωτοβολταϊκα πώλησης ενέργειας, ο ΠΣΑΦ επισημαίνει τα ακόλουθα: «Βάσει του Ν. 3851/2010, οι αγρότες έως το έτος 2020 είχαν ποσόστωση 750 MW. Μέχρι σήμερα οι αγρότες έχουν κατασκευάσει φωτοβολταϊκές μονάδες περίπου 600 MW. Τόσο τα εναπομείναντα MW πριν το 2020, όσο και ο ηλεκτρικός χώρος που άνοιξε από το 2020 και μετά, θεωρούμε ότι θα πρέπει να κατανεμηθεί δίκαια και στους αγρότες». Επίσης διευκρινίζεται ότι 370 αγρότες από όλη την Ελλάδα έχουν υποβάλει αίτημα για έργα έως 500 Kw, βάσει του Ν. 4602/2019 και 4811/2021 (Μητρώο Αγροτών), έχουν καταθέσει την εγγυητική τους και αναμένουν τους όρους σύνδεσης.
Επισημαίνεται ότι δεκάδες MW αγροτικών φωτοβολταϊκών είναι «εγκλωβισμένα» με εγγυητικές επιστολές και παρουσιάζουν αδυναμία σύνδεσης εδώ και δύο χρόνια. «Ζητάμε έστω και τώρα να δοθεί προτεραιότητα στο δίκτυο και σταθερή τιμή στα συγκεκριμένα έργα προκειμένου να μπορέσουν και οι αγρότες να δουν τα οφέλη της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που τόσες άλλες ομάδες είδαν πριν από αυτούς (ενεργειακές κοινότητες, στρατηγικές επενδύσεις, επενδυτές με διμερή συμβόλαια κ.τ.λ.)», αναφέρουν οι ιθύνοντες.
Οι εκπρόσωποι του κλάδου των αγροτικών φωτοβολταϊκών υπενθυμίζουν στην ηγεσία του ΥΠΕΝ ότι υπάρχει κατατεθειμένη στον ΑΔΜΗΕ αίτηση για οριστική προσφορά σύνδεσης από 91 αγρότες στο Μαργαρίτι Ηγουμενίτσας ισχύος 45 MW. Επισημαίνουν μάλιστα ότι είναι η μοναδική ομαδική αίτηση αγροτών – ιδίως νέων σε ηλικία από διάφορες περιοχές της χώρας – που έχει κατατεθεί στον ΑΔΜΗΕ από τον Δεκέμβριο 2022.
Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες του ΥΠΕΝ
Τα βασικά αιτήματα της επιστολής του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αγροτικών Φωτοβολταϊκών έφερε πρόσφατα στη Βουλή με αναφορά που κατέθεσε προς το ΥΠΕΝ, ο Φραγκίσκος Παρασύρης, βουλευτής Ηρακλείου του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ.
Επισημαίνεται ότι δεκάδες MW αγροτικών φωτοβολταϊκών είναι «εγκλωβισμένα» με εγγυητικές επιστολές και παρουσιάζουν αδυναμία σύνδεσης εδώ και δύο χρόνια
Στην αναφορά του βουλευτή απάντησε η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου η οποία υπογραμμίζει μεταξύ άλλων ότι «η Κυβέρνηση, έχοντας απόλυτη επίγνωση της σημασίας της ελάφρυνσης του ενεργειακού κόστους για την εξασφάλιση της αγροτικής παραγωγής, πλέον των πολυάριθμων μέτρων που έχει λάβει μέχρι σήμερα τόσο για την άμεση επιδότηση του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας όσο και για την ελάφρυνση χρεών, έχει επιπρόσθετα αναλάβει πλήθος νομοθετικών πρωτοβουλιών για την σύνδεση των αγροτικών δραστηριοτήτων με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, προκειμένου να εξασφαλιστεί μία σταθερή και προσβάσιμη πηγή ενέργειας μειωμένου κόστους για τους αγρότες».
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στη σχετική απάντηση της υφυπουργού, οι εν λόγω νομοθετικές πρωτοβουλίες είναι οι ακόλουθες:
- Προώθηση αυτοπαραγωγής: Με τον ν. 4643/2019 δόθηκε η δυνατότητα να μπορούν οι αγρότες να εγκαθιστούν ένα φωτοβολταϊκό (φ/β), με το οποίο θα κάλυπταν πρωτίστως τις ενεργειακές τους ανάγκες, και το πλεόνασμα παραγόμενης ενέργειας μέχρι ποσοστού 75% θα μπορούσαν να το λαμβάνουν ως αποζημίωση με την ισχύουσα τότε σταθερή ταρίφα.
- Εφαρμογή ενεργειακού και εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού: Δυνατότητα ανάπτυξης σταθμών ΑΠΕ για την εφαρμογή ενεργειακού και εικονικού συμψηφισμού για εγγεγραμμένους στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων του ν. 3874/2010 (Α’ 151) για εγκαταστάσεις αγροτικών εκμεταλλεύσεων του ν. 3874/2010 και αγροτικών χρήσεων σύμφωνα με το άρθρο 14Α του ν. 3468/2006. Σύμφωνα με το άρθρο 110 του ν. 5106/2024, επιτρέπεται η υποβολή νέων αιτήσεων με μέγιστη ισχύ τα 30 kW.
- Προτεραιότητα στην εξέταση αιτήσεων στον ΔΕΔΔΗΕ: Με την ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/ 84014/7123/ 2.08.2022 Απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Καθορισμός πλαισίου προτεραιότητας στην χορήγηση οριστικών Προσφορών Σύνδεσης για σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ και σταθμούς αποθήκευσης από τον Διαχειριστή του Δικτύου και τον Διαχειριστή του Συστήματος, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που έχουν χαρακτηρισθεί ως κορεσμένα δίκτυα κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης, σύμφωνα με το άρθρο 89 του ν. 4951/2022.(ΦΕΚ Β’ 4333)», όπως ισχύει, στο Ειδικό Πλαίσιο Προτεραιότητας που εφαρμόζεται από τον Διαχειριστή του Δικτύου:
Στην Ομάδα Β υπάγονται σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από αυτοπαραγωγούς με εφαρμογή ενεργειακού συμψηφισμού και εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, σύμφωνα με το άρθρο 14Α του ν. 3468/2006.
Στην Ομάδα Γ υπάγονται σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ΑΠΕ που πρόκειται να λειτουργήσουν υπό την ευθύνη Γενικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΓΟΕΒ), Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) ή του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης ΑΕ (ΟΑΚ ΑΕ) καθώς και σταθμοί ΣΗΘΥΑ των οποίων η παραγόμενη θερμική ενέργεια είτε αξιοποιείται για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων είτε διατίθεται μέσω του δικτύου τηλεθέρμανσης πόλεων.
- Ηλεκτρικός χώρος για τον πρωτογενή τομέα: Με το άρθρο 97 του ν. 4951/2022, δεσμεύτηκαν 10 MW ανά υποσταθμό – πλέον των περιθωρίων που υφίστανται – εκ των οποίων 3 MW αποκλειστικά για αγρότες που θέλουν να εγκαταστήσουν ένα φωτοβολταϊκό σταθμό για αυτοπαραγωγή και αυτοπαραγωγή μέσω εφαρμογής ενεργειακού και εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, με ανώτατο όριο εγκατεστημένης ισχύος τα 50 kW, ανά παροχή κατανάλωσης. Σε περίπτωση που το εν λόγω περιθώριο των 3 MW εξαντληθεί, ο Διαχειριστής δύναται να αξιοποιεί περιθώριο από τις υπόλοιπες κατηγορίες που δεσμεύουν αντίστοιχα στον υποσταθμό.
- Προγράμματα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη» και «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι»: Με την κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ/ΥΔΕΝ/47129/720/28.4.2023-Β΄2903) προκηρύχθηκε το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη», το οποίο προέβλεπε διακριτό προϋπολογισμό αποκλειστικά για τους κατ’ επάγγελμα αγρότες για την εγκατάσταση φ/β σταθμού ισχύος έως 10,8 kW (με ή χωρίς μπαταρία), με επιδότηση 40% για το φ/β και 90% για την μπαταρία, και την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους μέσω εφαρμογής ενεργειακού συμψηφισμού.
Στο εν λόγω πρόγραμμα οι αγρότες είχαν τη δυνατότητα να υποβάλουν αιτήσεις και για περισσότερες από μία παροχές. Τον Απρίλιο του 2024 με την κοινή απόφαση των συναρμόδιων υπουργείων τροποποιήθηκε το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη» και ξεκίνησε το νέο πρόγραμμα αποκλειστικά για αγρότες με τίτλο «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι», ύψους 30 εκατ. ευρώ, για την εγκατάσταση φ/β σταθμών έως 50 kW για αυτοκατανάλωση
ηλεκτρικής ενέργειας και κάλυψη των ιδίων αναγκών τους.
Στο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη στέγη» υποβλήθηκαν από αγρότες 850 αιτήσεις συνολικού ποσού περίπου 4,5 εκατ. ευρώ ενώ στο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο χωράφι» υποβλήθηκαν 5.339 αιτήσεις συνολικού ποσού περίπου 54,6 εκατ. ευρώ.
- Πρόγραμμα «ΓΑΙΑ»: Με τις διατάξεις του άρθρου 30 «Μέτρα μείωσης του ενεργειακού κόστους για την προώθηση του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα» του ν. 5095/2024 προωθείται η υλοποίηση έργων ΑΠΕ, κατά απόλυτη προτεραιότητα καθώς και η μείωση του κόστους της ενέργειας, προς ενίσχυση της ενεργοβόρου βιομηχανίας και του αγροτικού τομέα.
Ειδικότερα, κάτοχοι σταθμών ΑΠΕ που έχουν υποβάλλει στον Διαχειριστή του ΕΣΜΗΕ, πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 5095/2024, πλήρες αίτημα για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης, δύνανται, τηρουμένων των προϋποθέσεων που τίθενται, να λάβουν, κατά απόλυτη προτεραιότητα για τα έργα αυτά, έναντι των άλλων πλήρων αιτημάτων που έχουν υποβληθεί στον Διαχειριστή του ΕΣΜΗΕ, Οριστική Προσφορά Σύνδεσης για ισχύ έργων ΑΠΕ που αντιστοιχεί στο 30% της ετήσιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας των κατόχων συνδέσεων αγροτικού ρεύματος που προτίθενται να εκπροσωπούν.
Επίσης, μέσω της ρύθμισης παρέχεται η δυνατότητα φθηνών τιμολογίων ρεύματος σε κατόχους αγροτικών τιμολογίων και σε ενεργοβόρους βιομηχανικούς καταναλωτές προς ενίσχυση του παραγωγικού τους έργου, τη μείωση του κόστους παραγωγής και την ενίσχυση των ελληνικών προϊόντων έναντι του ανταγωνισμού. Υπενθυμίζεται πως με πρόσφατη τροπολογία του ΥΠΕΝ που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή εντάσσονται αυτόματα στο ευνοϊκό τιμολόγιο «ΓΑΙΑ» οι κάτοχοι συνδέσεων αγροτικού ρεύματος, καθώς και οι αγροτικές συνδέσεις που ανήκουν σε Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων (ΓΟΕΒ-ΤΟΕΒ).
- Πρόγραμμα «ΑΠΟΛΛΩΝ»: Σημαντική τομή που θα προσφέρει μόνιμη ανακούφιση από το ενεργειακό κόστος στους Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων (ΓΟΕΒ και ΤΟΕΒ) είναι σύμφωνα με το υπουργείο και το πρόγραμμα «Απόλλων», το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειακού συμψηφισμού, που θεσπίστηκε με τα άρθρα 103 και 104 του ν.5106/2024. Στόχος του προγράμματος είναι η κάλυψη με πράσινη ενέργεια από ώριμα έργα Α.Π.Ε σημαντικού μέρους των καταναλώσεων από 3.500 παροχές κατανάλωσης Τοπικών και Γενικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων.