Το διαχωρισµό των ασφαλίστρων ΕΛΓΑ σε τρεις ζώνες, υψηλού κινδύνου µε 6-8% ασφάλιστρο, µέτριου κινδύνου µε 4% και χαµηλού κινδύνου µε 2% καθώς από το 2014 και µετά οι αποζηµιώσεις υπερκαλύπτουν συστηµατικά τις εισφορές, προτείνει για τη χώρα µας το σχέδιο που εκπόνησε η Παγκόσµια Τράπεζα για τη διαµόρφωση του στρατηγικού πλαισίου διαχείρισης των γεωργικών κινδύνων.
Σύµφωνα µε τα στοιχεία που παρουσίασε ο επικεφαλής αγροτικής χρηµατοδότησης και ασφάλισης της Παγκόσµιας Τράπεζας, Πάνος Βαράγκης στην Ελλάδα οι 10 πιο ευάλωτες καλλιέργειες την περίοδο 2011-2019 αντιπροσωπεύουν το 51,6% των συνολικών καταβαλλόµενων αποζηµιώσεων και ως εκ τούτου έχει διαµορφωθεί το εξής οξύµωρο: οι µισοί αγρότες και κτηνοτρόφοι να επιδοτούν τους άλλους µισούς αγρότες για να λαµβάνουν αποζηµιώσεις. Για παράδειγµα, σύµφωνα µε τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν οι ελαιοπαραγωγοί πλήρωσαν ασφάλιστρα 200 εκατ. ευρώ την περίοδο 2011-2019, ωστόσο έλαβαν αποζηµιώσεις 62 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα οι καλλιεργητές καλαµποκιού πλήρωσαν περί τα 70 εκατ. ευρώ και πήραν 18 εκατ. ευρώ και σε παρόµοια επίπεδα είναι και η µηδική. Από την άλλη οι παραγωγοί ροδάκινων και νεκταρινιών πλήρωσαν 30 εκατ. ευρώ λαµβάνοντας άνω των 100 εκατ. ευρώ αποζηµιώσεις. Σ’ αυτή την κατηγορία βρίσκονται και οι παραγωγοί µήλου, επιτραπέζιου σταφυλιού και κερασιού. Ως εκ τούτου, η Παγκόσµια Τράπεζα προτείνει εναλλακτικά ασφάλιστρα ή εκπτώσεις που θα µπορούσαν να συµβάλουν στη µείωση αυτής της ανισότητας. Οι «επιδοτούµενες» δηλαδή να είναι υψηλού κινδύνου µε µεγαλύτερο ασφάλιστρο (6-8%) και άλλες καλλιέργειες να µείνουν στο 4% (µέτριου κινδύνου) και άλλες να γίνουν χαµηλού κινδύνου (2%).
Γενικά για να γίνει ο ΕΛΓΑ βιώσιµος απαιτούνται περί τα 30-50 εκατ. ευρώ ετησίως. Τα κόστη του Οργανισµού µπορούν να καλυφθούν µε τρεις τρόπους:
- Μέσω της επιδότησης ασφαλίστρων. «Σχεδόν σε όλο τον κόσµο υπάρχει επιδότηση ασφαλίστρων, οπότε το κόστος είναι 6% και ο παραγωγός πληρώνει το 3%», ανέφερε ο κ. Βαράγκης.
- Μέσω της στήριξης της αµοιβαίας ασφάλισης
- Μέσω των πόρων των άµεσων ενισχύσεων της ΚΑΠ που είναι και η ιταλική προσέγγιση.
Όσον αφορά ειδικότερα την αµοιβαία ασφάλιση, δηλαδή τη σύσταση Ταµείου ανά κλάδο που θα χρηµατοδοτούν οι αγρότες για την κάλυψη κινδύνων, σύµφωνα µε τη µελέτη, δεν θεωρείται ως βιώσιµη λύση λόγω των σηµαντικών γραφειοκρατικών εµποδίων, το κόστος των Ταµείων κ.λπ. Σχέδιο εργασίας για µία ένωση αγροτικών συνεταιρισµών της χώρας µας 3.000 µελών έδειξε ότι αγρότες θα έπρεπε να δίνουν σε ασφάλιστρο 25-80 ευρώ το στρέµµα για κινδύνους παραγωγής και µεταξύ 14-50 ευρώ το στρέµµα για τη σταθεροποίηση του εισοδήµατος, ενώ το Ταµείο θα έπρεπε να απορροφά από την ΚΑΠ ετησίως 1,5-10 εκατ. ευρώ ώστε να είναι βιώσιµο. Ως εκ τούτου εδώ προτείνεται το ιταλικό σύστηµα για το οποίο παρουσίασε ένα παράδειγµα ο Andrea Stoppa Σύµβουλος διαχείρισης γεωργικού κινδύνου στη Παγκόσµια Τράπεζα:
Το ιταλικό σύστηµα µε µέσο κόστος 0,84 ευρώ το στρέµµα
Για να καλυφθεί το 50% των ετήσιων µέσων αποζηµιώσεων των αγροτικών εκµεταλλεύσεων στην Ιταλία (600 εκατ. ευρώ) απαιτούνται 315 εκατ. ευρώ ετησίως από κοινοτικά κονδύλια. Τα 100,5 εκατ. ευρώ θα προέλθουν από την οριζόντια µείωση όλων των άµεσων ενισχύσεων κατά 2,8%, συν 216,9 εκατ. ευρώ από το πρόγραµµα αγροτικής ανάπτυξης. Το µέσο κόστος είναι 0,84 ευρώ ανά στρέµµα.
∆εν υπάρχει χώρος για προσθήκη πρόσθετων κινδύνων κάλυψης
Οι αποζηµιώσεις για τις απώλειες καλλιεργειών κλιµακώνονται ραγδαία στη χώρα µας, σύµφωνα µε τη µελέτη της Παγκόσµιας Τράπεζας και όπως ειπώθηκε δεν υπάρχει χώρος για προσθήκη πρόσθετων κινδύνων κάλυψης. Συγκεκριµένα:
Το συνολικό ποσό των αποζηµιώσεων κατά την περίοδο 2011-2019 ανέρχεται σε περισσότερα από 1,151 δις ευρώ.
Το συνολικό ποσό των απαιτήσεων που καταβλήθηκαν το 2019 (192 εκατ. ευρώ) είναι 273,6% µεγαλύτερο σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 2011 (51,4 εκατ. ευρώ).
Ωστόσο, οι αποζηµιώσεις για τα ζώα δεν αποτελούν ζήτηµα και είναι σχετικά σταθερές µε την πάροδο των ετών, και κυµαίνονται περίπου
στα 5 εκατ. ευρώ ετησίως.
Αξίζει να σηµειωθεί εδώ ότι 15 από τους συνολικά 51 νοµούς της χώρας αντιπροσωπεύουν το 75,2% των συνολικών αποζηµιώσεων που καταβλήθηκαν για την παραγωγή καλλιεργειών.